Noktalama İşaretlerinin Anlamları
İlk çağlarda Sümerler tarafından ilk alfabenin kullanılmasından sonra, her medeniyet yazının gelişmesi için büyük çaba sarf etmiştir.
Yazının söz gibi anlaşılması için ise noktalama işaretlerinden yararlanılmıştır. Günümüz Türk alfabesi harflerinin kökeni Latin harflerinden oluşur; kullanmış olduğumuz birçok noktalama işareti ise Osmanlı, Fars ve Arap alfabelerinden alınmıştır.
Noktalama İşaretlerinin Tanımı ve Önemi
Yazının söz gibi anlaşılması ve okunabilmesi için kullanılan işaretlere "noktalama işareti" denir. Noktalama işaretleri yazının daha anlaşılır ve kolay okunmasını sağlar.
Yazının sadece düz cümle değil, duygu ve düşünceyi de aktarması noktalama işaretleri sayesinde olur. "Söz uçar, yazı kalır." cümlesinde olduğu gibi, yazının kaynak kişi tarafından hedef kişiye aktarmak istediği mesajın tam ve anlaşılır olarak aktarılması için noktalama işaretlerinin eksiksiz kullanılması gerekir.
Noktalama İşaretlerinin Anlamları
- Nokta (.) Cümle sonlarına konur. Örneğin, "Bugün Ali okula gelmedi." cümlesinde cümlenin bittiğini haber verir. Noktanın kullanıldığı diğer bir yer kısaltmanın bitimidir. Örneğin, "T. C. Gn. Md. Şti." kelimelerinde olduğu gibi kısaltmayı bitirici işaret anlamı taşır. Nokta; gün, ay ve yıl aralıklarında da kullanılır. Örneğin, "01.01.2016" tarih yazımında aralıkları bölmek için kullanılır. Bir başka nokta kullanım yeri matematik işlemlerinde çarpı işareti olarak kullanılır. Bu örnek ise "12x5" yerine "12.5" şeklinde nokta kullanılır. Yine matematikte sıra bildiren sayıların sağ yanına konur. Örnek: "3." Bu şekilde kullanım hem sayının şık olarak kullanımına olanak verirken hem de rakamın cümle eki ile kaynaştırılmasını sağlar. Yani "3'üncü" şeklinde okunmasına olanak tanır. Nokta, bundan başka saat gösterimlerinde saat ve dakika arasına konur. Örneğin, "03.30" zaman gösteriminde olduğu gibi kullanılabilir.
- Virgül (,) Cümle içinde peş peşe yazılan benzer görevli sözcük grupları ve sözcük aralarında kullanılır. Örneğin, "Yarın okula giderken şapka, şemsiye ve mont götürmeyeceğim." Cümle gruplarına örnek vermek gerekir ise; "Annem okuldan aldı, çarşıya beraber gittik." cümlesi virgül kullanımı için düşünülebilir. Buna benzer başka bir örnek; "Saygıdeğer halacığım, sizi merakla bekliyorum." cümlesinde virgül kullanılmalıdır. Virgülün bir başka kullanım alanı ise özne bitiminde kullanımdır. Örnek: "Ayşe, yarın okulda olacak." Başka bir kullanım yeri özel cümlelere bağlı bir ek var ise; ekin özel cümleden ayrılması için kullanılır. Örneğin, "Akrabaları, Almanya'dan geldi." cümlesinde yukarıdan kesme işareti görevi görür. Aynı zamanda özel isimler cümle içinde ve dışında büyük harfle başlar.
- Tırnak İşareti (") Cümle içinde özel bir anlam içeren cümle öbekleri tırnak içine alınır. Yazı içinde de birçok yerde kullandığımız tırnak işareti örnek olarak değerlendirilebilir.
- Soru İşareti (?) Cümleler, soru olarak sorulduğunda fiilden sonra konur. Örnek vererek açıklarsak eğer; "Yarın nereye gidiyorsun?" cümlesinin sonunda kullanıldığında soru sorulduğu, cevap beklendiği anlaşılır.
- İki Nokta Üst Üste (:) Bir sözcük veya kelimeden sonra açıklama yapılacak ise iki nokta üst üste konur. Örneğin, "Hafta içi çalıştığı günler: Pazartesi, çarşamba, cuma." İki nokta üst üstenin bir başka kullanıldığı yer, "Meryem'in söylediği söz şöyleydi: İki gün sonra oradayım." cümlesinde olduğu gibi kullanımıdır. Ayrıca matematikte iki rakam arasına konulduğunda bölme işareti anlamı taşır. Örneğin, "20:4" işleminde olduğu gibi kullanılabilir.
- Kısa Çizgi (-) Bir başka ismi Tire'dir. Yazım işlemi yaparken satıra sığmayan kelimeler satır sonuna sığmıyor ise; kısa çizgi kullanılarak satır sonlandırılır. Kelimeye alt satırdan yazmaya devam edilir. Bununla birlikte kelimeler hecelere ayrılmak isteniyor ise: "Ke-li-me-ler" buna örnek olabilir. Tarih aralıklarını ayırmak için kullanılabilir; mesela "14-08-2001" örnek verilebilir. Bununla beraber; iki ilişik devlet ya da şehir yan yana yazılacak ise kısa çizgi kullanılır. "Mersin - Adana" örnek verilebilir.
Diğer Noktalama İşaretleri
Yukarıda açıklanan noktalama işaretlerinden başka; üç nokta (...), noktalı virgül (;), uzun çizgi (—), ünlem işareti (!), yumuşatma işareti (^) gibi az kullanılan noktalama işaretleri de yeri geldikçe kullanılır.
|
.jpg "Noktalama İşaretleri Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Kısa Çizgi Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Ünlem İşareti Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Üç Nokta Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Soru İşareti Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Kesme İşareti Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Noktalı Virgül Kullanımı ve Konu Anlatımı")
.jpg "Yüzde İşareti Kullanımı ve Konu Anlatımı")
Noktalama işaretlerinin anlamları hakkında yapılan bu açıklamalar oldukça bilgilendirici. Özellikle noktanın kullanımıyla ilgili detaylar dikkatimi çekti. Günlük hayatta, cümle sonlarında noktanın ne kadar önemli olduğunu biliyoruz ama tarih yazımındaki rolünü de görmek ilginç. Virgülün kullanımı da önemli; cümle içinde anlamı netleştirmek için doğru yerlerde kullanılması gerektiği açıkça belirtilmiş. Tırnak işaretinin, özel cümle öbeklerini belirginleştirmedeki rolü de yazının akışını nasıl etkilediğini gösteriyor. Soru işareti ile cümlelerin nasıl şekillendiğini düşünmek, günlük iletişimimizdeki önemini bir kez daha hatırlatıyor. Özellikle iki nokta üst üste ile açıklama yapma ihtiyacı, yazının anlaşılırlığını artırıyor. Yazının sonunda, diğer noktalama işaretlerine de yer verilmesi, bu işaretlerin ne zaman ve nasıl kullanılacağına dair kapsamlı bir bakış sunuyor. Bu bilgiler, yazılı iletişimde daha dikkatli olmamı sağlayacak gibi görünüyor. Başka hangi noktalama işaretleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirim?
Cevap yazMuhlis Bey,
Yazdıklarınız gerçekten noktalama işaretlerinin önemine dair güzel bir vurgulama yapıyor. Noktaların, virgüllerin ve diğer işaretlerin yalnızca yazım kuralları açısından değil, aynı zamanda iletişimde anlamın netleşmesi açısından da kritik bir rolü var. Her bir noktalama işareti, cümledeki duyguyu, vurguyu ve anlamı belirginleştirmekte yardımcı oluyor.
Noktalama İşaretleri ve Kullanım Alanları konusunda daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, özellikle noktalı virgül, bağlaç olan "ve" ile birlikte kullanılan işaretler ve parantezlerin kullanımı üzerine detaylı kaynaklar inceleyebilirsiniz. Noktalı virgül, cümle içinde düşüncelerin ayrılması ve birbirine bağlanması açısından önemli bir işlev görüyor. Ayrıca, parantezler, ek bilgi vermek için kullanıldığında metnin akışını bozmadan okuyucuya ek bilgiler sunabilir.
Ayrıca, tire ve kesme işaretinin kullanımı da yazılı iletişimi zenginleştiren unsurlar arasında yer alıyor. Bu işaretlerin nasıl kullanılacağı hakkında pratik örnekler ve kurallar öğrenmek, yazılı anlatımınızı güçlendirecektir.
Yazılı iletişimde daha dikkatli olmak ve noktalama işaretlerini etkin bir şekilde kullanmak, ifadelerinizi daha anlaşılır kılacak ve okuyucularınızla olan iletişiminizi güçlendirecektir. Umarım bu bilgiler faydalı olur!